Eindelijk een opvolger voor de Gouden Zoen

Eind jaren negentig zat de adolescentenroman in de lift. De CPNB oordeelde de tijd rijp voor een eigen prijs voor het genre. In 1997 werd de categorie 12+ losgekoppeld van de Gouden en Zilveren Griffels en werd een nieuwe prijs ingesteld: de Gouden en Zilveren Zoen. Mosje en Reizele van Karlijn Stoffels werd de eerste laureaat.

Vorig jaar kwam plots het bericht dat de prijs niet meer zou worden uitgereikt. De Zoenen leken een stille dood te sterven, ware het niet dat Ted van Lieshout voor het nodige rumoer zorgde en samen met Hans Hagen het initiatief nam voor een eenmalige alternatieve prijs voor boeken voor 12+: de Gouden Lijst (die naar Els Beerten ging voor Allemaal willen wij de hemel).

Nu is een nieuwe prijs in het leven geroepen: de Grote Jongerenliteratuurprijs, een initiatief van de Nederlandse Stichting Lezen en het Nederlands Letterenfonds (van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds & Fonds voor de Letteren). Zij nodigden uitgevers alvast uit om boeken in te sturen. Uit de brief:

‘Jongerenliteratuur, ook wel Young Adult literatuur genoemd, is in opkomst. Niet alleen verkoopcijfers wijzen dat uit. Er zijn initiatieven om aparte kasten in te richten in boekwinkels; er verschijnen nieuwe tijdschriften over het onderwerp; er worden litblogs aan gewijd.

Jongerenliteratuur verwerft een plaats tussen de erkende literaire werken voor volwassenen. Zowel jongeren als (jong)volwassenen beleven veel leesplezier aan deze boeken. De boeken ontstijgen het segment jeugdliteratuur, en vinden een zeer brede lezersgroep.

Een literaire prijs voor deze boeken bestaat op dit moment niet. Het wegvallen van de Gouden Zoen (die zich richtte op andere boeken, namelijk die voor de leeftijdscategorie 12-16 jaar) was voor Stichting Lezen aanleiding om iets nieuws op te zetten. Zij sprak met auteurs, boekverkopers, bibliothecarissen, uitgevers, CPNB, Stichting Lezen Vlaanderen, De Nederlandse Taalunie en het Nederlands Letterenfonds. Door samenwerking met de laatste, ontstond de opzet voor een nieuwe prijs die jongerenliteratuur een duidelijk gezicht kan geven in het boekenvak, de bibliotheek en het literatuuronderwijs. Stichting Lezen en het Nederlands Letterenfonds gaan deze samenwerking voor maximaal drie jaar aan. Het belang van Stichting Lezen is dat deze nieuwe literaire prijs het leesplezier benadrukt dat jongerenliteratuur biedt aan een zeer breed publiek. Het Nederlands Letterenfonds stimuleert met de prijs de aandacht voor en de positie van auteurs en vertalers van jongerenliteratuur.’

De nieuwe prijs omvat drie onderdelen: een vakjuryprijs voor een oorspronkelijk Nederlandstalig boek, een vakjuryprijs voor een in het Nederlands vertaald boek en een publieksprijs. De vakjuryprijzen worden voor het eerst uitgereikt in november 2010, de publieksprijs gaat een jaar later van start, in 2011.

In aanmerking komen, volgens de initiatiefnemers, ‘typische 15+-boeken, maar ook boeken die (door de uitgever) zijn aangemerkt als 12+, die echter qua onderwerpkeuze tegen het eerder genoemde segment aan zitten en zich onderscheiden door literaire kwaliteit. Maar ook in het volwassenensegment zullen er boeken zijn die tot de jongerenliteratuur gerekend kunnen worden, bijvoorbeeld door onderwerpkeuze en toegankelijkheid.’

Daarmee lijkt dit meer een prijs voor het soort boeken dat de jury van de Gouden Zoen in haar allerlaatste editie niet kón bekronen, dan een vervanger voor die Zoenen. De boeken tot 12 jaar komen in aanmerking voor een Griffel, de boeken vanaf 15 voor deze nieuwe prijs. Blijven de boeken voor 12+ in de kou staan?

Bron: Ted van Lieshout.